روزه و بیماران دیابتیک(مرض قند)

برای بیماران دیابتی(مرض قند) با شدت کم و متوسط روزه مضر نیست. بیماران دیابتی که قرصهای پایین آورنده قند خون مصرف می کنند، روزه اختلال عمده ای در آنها پدید نمی آورد، پیشنهاد می شود که مقداری داروی خود را در مدت روزه داری به یک دوم تا یک سوم معمول کاهش دهند و دارو را به جای صبح در افطار مصرف کنند. بیماران دیابتی که انسولین دریافت می کنند بخصوص افرادی که زمینه کتواسیدوز دارند بهتر است روزه نگیرند، گرچه در بیشتر موارد هیچ گونه اثر سوئی دیده نشد و در بعضی مواقع حتی باعث کاهش قند خون بیمار هم شده است.

بیماران دیابتی که از انسولین تزریقی استفاده می کنند اگر بخواهند روزه بگیرند، باید خطرات ناشی از روزه را خودشان قبول کنند و تغییراتی را در دوز انسولینشان بدهند، برای مثال انسولین Regular کلاً حذف بشود و فقط انسولین N.P.H را دردو نوبت قبل از افطار و قبل از سحری استفاده کنند. بیماران دیابتی اگر روزه بگیرند رژیم دیابت را هنگام افطار، سحری و شام باید حفظ کنند و از مصرف غذاهای شیرین که در ماه رمضان روزه داران استفاده می کنند، بپرهیزند و همچنین مرتب قند خونشان را قبل و همچنان بعد از افطار تست و کنترل کنند.

روزه و بیماران مبتلا به بیماریهای کلیوی شدید و سنگ ساز

 به بیماران مبتلا به بیماریهای کلیوی شدید و سنگ ساز روزه گرفتن توصیه نمی شود، زیرا نخوردن ممکن است پتاسیم خون آنها را بیفزاید. و افرادی که سنگ کلیه دارند و یا زمینه سنگ سازی دارند توصیه میشود که روزه نگیرند زیر مواد موجود در ادرار به حد اشباع میرسد و کریستال ها به سنگ تشکیل شده متصل میشود و سنگ بزرگتر میگردد و علاوه بر این، سنگ های جدیدی نیز ممکن است تشکیل شود. اگرچه در بیماران کلیوی که به طور دایم و مرتب دیالیز می شوند روزه داری باعث افزایش پتاسیم، وزن، و ازدیاد مایعات بدن می شود که علتش زیاد خوردن غذا موقع افطار است، در هر صورت این بیماران روزه ماه رمضان را بخوبی تحمل می کنند، و به نظر می رسد که به این بیماران در صورت تمایل خودشان اجازه روزه گرف داده می شود.

سنگ کلیه:

یکی از شایع ترین بیماریها در ایران سنگهای دستگاه ادراری است. قدیمی ترین سنگی که در تاریخ ذکر شده یک سنگ مثانه متعلق به یک جسد مومیائی شده مصری است که در در حدود 7000 سال قدمت دارد. در قسم نامه بقراط نیز از جراحی سنگ دستگاه ادراری ذکری به میان آمده است.

در اوایل قرن بیستم مشاهده شد که در کشورهای فقیر که سوء تغذیه وجود دارد سنگ مثانه خیلی شایع است و هر کشوری که از نظر صنعتی پیشرفت میکند و در وضع غذائی بهتری قرار میگیرد سنگ مثانه کم میشود ولی در میزان سنگ کلیه هیچگونه تغییری دیده نمی شود. در حدود سال 1940 میلادی رابطه سنگ کلیه با اختلالات بعضی از غدد داخلی مشخص شد.

پس از جنگ دوم جهانی پیشرفتهای قابل توجهی در شناخت علل سنگ و طرق جلوگیری از آنها بعمل آمد.

اپیدمیولوژی سنگهای ادراری:

گذشته از علل خاص و شناخته شده سنگ ها یک سری عوامل دیگر از قبیل توارث، سن- جنس، نژاد، منطقه جغرافیائی، عوامل اقلیمی و فصلی میزان مصرف آب و بالاخره شغل نیز کم و بیش در ایجاد سنگها دخالت دارند.

شرایط اقلیمی و فصلی: عده ای از محققان هوای خشک در بعضی نقاط را در ایجاد سنگ مؤثر میدانند، بهمین دلیل دیده می شود که بیشترین شیوع سنگ نیز در ماههای گرم سال دیده می شود، همچنین تابش ممتد و زیاد آفتاب موجب تفریق بیشتر و در نتیجه غلیظ شدن ادرار می شود، هرچه ادرار غلیظ تر بشود  شانس سنگ سازی بیشتر است.

شرایط جغرافیائی: آمارها نشان میدهد که شیوع سنگها در نقاط کوهستانی و مناطق حاره بیشتر از نقاط دیگر است و بطور کلی در اروپا، در انگلستان و کشورهای اسکاندیناوی و در آسیا، پاکستان و شمال هند و چین بیشتر دیده می شود در ایران شیوع سنگ بخصوص در نواحی گرم شیوع سنگ زیاد است.

رابطه میزان مصرف آب وسنگ: ثابت شده است که رابطه مستقیمی بین ایجاد سنگ و کم شدن ادرار بخصوص در نواحی گرمسیر وجود دارد.

مثلاً در انگلستان که عادتاً مردم کم آب می نوشند شیوع سنگ از دیگر نقاط اروپا بیشتر است. مسلـّم است که نوشیدن مقادیر زیاد آب موجب رقیق شدن و همچنین زیاد شدن حجم ادرار شده و از رسوب مواد معدنی جلوگیری می کند، در اینجا سؤال که اکثر بیماران می پرسند این است که آیا وجود آبهای محتوی املاح کلسیم در ایجاد سنگ مؤثر است یا نه؟ باید گفت تا بحال ثابت نشده، دوباره تکرار می کنم که حجم ادراری هرچه بیشتر باشد شانس سنگ سازی کمتر است.

رژیم غذایی: در حالی که نوع تغذیه در ایجاد سنگ مؤثر است ولی بمراتب کمتر از آن چیزی است که اکثر مردم فکر می کنند البته مصرف زیاد از حد شیر و ترکیبات آن، مصرف زیاد گیاهان بخصوص در افراد گیاه خوار و همچنین نوشیدن چای خیلی پر رنگ، مصرف موادی که اسید اوریک را در خون بالا می برند از قبیل کله پاچه، دل و جگر و قلوه میتواند در ایجاد سنگهای مختلف اداری مؤثر باشد بخصوص که مصرف زیاد از حد این مواد با کم نوشیدن آب نیز تؤام باشد.

شغل: در مشاغل کم تحرک از قبیل افراد اداری و پشت میز نشین و همچنین در مشاغلی که در محیط های خیلی گرم باشند از قبیل افرادی که در کوره ها و یا موتورخانه ها کار می کنند و همچنین در آشپزها شیوع سنگ بیشتر است به عکس در افراد فعال، زارعین و اشخاص که کارهای بدنی زیادتر انجام می دهند بروز سنگ کمتر است.

عواملی که بیان شد معمولاً به تنهایی نمیتوانند عامل اصلی سنگ سازی باشند بلکه خود کلیه ها بایستی کم و بیش مستعد ایجاد سنگ باشند.

گذشته از علل نامبرده، علل دیگر شناخته شده در ایجاد سنگ وجود دارند که معمولاً توسط متخصصین کلیه در بیماران مبتلا به سنگ جستجو و تشخیص داده می شوند که عبارتند از:

 1- اختلالات غدد داخلی.

2- تنگی های مختلف در دستگاه ادراری.

3- عفونت های دستگاه ادراری.

4- اختلالات مادر زادی.

5- مسمومیت با بعضی از مواد از قبیل: اتیلس گلیکول که به عنوان مایع ضد یخ در خودروها مصرف می شود.

در اینجا بایستی ضمن درمان سنگ برای جلوگیری عود علل مربوطه را نیز اصلاح نمود.

نکته عملی و قابل توجه درمان سریع و پیگیری بیماران مبتلا به عفونتهای ادراری و بخصوص کودکان است. در واقع اکثر سنگهای ادراری در خانم ها و کودکان ثانوی به عفونتها ادراری هستند. همچنین در نواحی که فقر مواد غذائی مثلا گوشت وجود داشته باشد سنگ مثانه در کودکان شایع می شود لذا ضمن درمان بیمار بایستی در بهبود وضع تغذیه این نواحی اقدام مؤثر انجام شود در گذشته در خیلی از نواحی دور افتاده ایران سنگ مثانه در کودکان شایع بوده که بموازات بهتر شدن تغذیه این بیماران نیز به نحو قابل توجهی کمتر شده است.

 و اما باز هم در مورد شرایط روزه داری بیماران کلیوی:

کسانی که در مدت طولانی و با فاصله زیاد یک یا دو بار سنگ در کلیه آنها ساخته شده است و در حال حاضرهم درکلیه سنگ ندارند میتوانند روزه بگیرند اما باید سحر و افطار و در ساعات بین این دو زمان مایعات فراوانی بنوشند.

نوشیدن مایعات از این رو مهم است که با شستشوی مرتب کلیه مانع از تشکیل سنگ می شود.

بهترین مایعات هم آب است اما نوشیدن آب میوه، ماء الشعیر، نوشابه های گاز دار و حتی چای پررنگ بمقدار زیاد به دلیل داشتن اگزالات و موادی که می تواند به سنگ سازی کمک کند توصیه نمی شود. این در حالی است که آب هیچکدام از این مواد مضر را ندارد و نوشیدن زیاد آن سبب شستشو و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه می شود.

به افراد مبتلا به نارسائی کلیه و اوره بالا گرفتن روز توصیه نمی شود.

کسانی که به علل مختلف از جمله تنگی مجاری ادراری بر روی کلیه عمل جراحی شده اند می توانند روزه بگیرند.

افرادی که کلیه آنان مرتب سنگ می سازد اما در حال حاضر سنگی در کلیه ندارند نمی توانند روزه بگیرند زیرا مشخص شده است برای دفع سنگ نوشیدن مایعات فراوان برای کلیه اهمیت دارد چرا که کلیه ها را مرتب شستشو می دهد. افرادی که یک کلیه دارند و کلیه آنها سنگ نداشته باشد و سابقه سنگ سازی هم ذکر نکنند می توانند روزه بگیرند.

همچنین اشخاصی که پروستات خود را عمل کرده اند. می توانند روزه بگیرند.

در یک بررسی که بر افراد گیرنده پیوند کلیه که داروهای آزایتوپرین و پردنیزلون و سیکلوسپورین مصرف می کردند و آزمایشهای اوره- کراتنین- اسیداوری و سایر آزمایشهای کلیوی آنها طبیعی بود، نشان داد که روزه اختلالی در آنها ایجاده نکرده و قدرت تغلیظ کلیه آنها مانند افراد طبیعی است. در افراد سالم روزه دار میزان غلظت ادرار روزانه بیشتر از شبانه است، و این سؤال پیش می آید که آیا تغلیظ ادرار در شخص روزه داری که دستگاه ادراری او سنگ ساز است زمینه را جهت تشکیل سنگ فراهم می کند؟

در مطالعه ای که بر روی چهل بیمار دارای سنگ ادراری انجام شد، نشان داد که افزایش غلظت ادرار در مورد افزایش سدیم دفعی است، و میزان کلسیم و اسیداوریک ادرار در طی ماه رمضان کاهش یافته است. بر طبق مطالعه فوق، احتمالاً یک عمل محافظتی  از ایجاد سنگهای ادراری در ماه رمضان جلوگیری می کند. در افراد سالم نیز روزه ماه رمضان هیچ گونه تأثیر سوئی بر عمل کلیوی ندارد و اثر چندانی- مانند گرسنگی تجربی طولانی مدت- برمیزان تغییرات دفع ادرار و غلظت الکترولیت ها بر جای نمی گذارد. هرچه روزه دار بتواند از نمک پرهیز کند بهتر است؛ این کار موجب بروز تشنگی کمتر در طول روز می شود، چرا که هرچه میزان مصرف نمک بیشتر باشد در هنگام دفع از کلیه، آب بیشتری نیاز دارد و از این طریق  موجبات بروز تشنگی را فراهم می کند. مقدار نمکی که در طول روز لازم است به انسان برسد تا کلیه کار طبیعی خودش را انجام دهد، معمولاً از طریق مواد غذایی تأمین می شود و حتی اگر انسان به هیچ وجه نمک کریستال مصرف نکند، ولی یک رژیم غذایی معمول داشته باشد نمک کافی به بدنش می رسد و از سویی هرچه مصرف نمک کمتر باشد انسان به سلامت نزدیکتر است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: